Over het openbaar vervoer in Istanbul valt heel veel te schrijven. Er zijn niet alleen veel verschillende vervoersmiddelen, maar het is ook vrijwel altijd een bijzondere reiservaring. Als je een stedentrip of vakantie boekt kan deze handige gids over het openbaar vervoer in Istanbul daarom goed van pas komen. Je leest er over de werking van de Istanbulkart, maar ook op welke manieren je allemaal kunt reizen. Om je nog beter voor te bereiden is het ook aan te raden om deze blog te lezen. Reizen met het openbaar vervoer in Istanbul kan namelijk heel intens zijn. Het is fijn als je alvast een beetje weet wat je te wachten kan staan en hoe je het best kunt meegaan in de chaos, maar volgens mij ook heel grappig en herkenbaar om te lezen voor iedereen die al eens in Istanbul op vakantie is geweest, of heeft gewoond/woont.
Vloekend tegen mezelf baal ik ervan dat het regent. Ik sta al bijna veertig minuten op de bus te wachten en die lijkt maar niet te komen. Het is een hete, zomerse dag en de zon schijnt fel. Net leek er keihard een bus voorbij te racen. Eigenlijk gebeurde dat ook echt. Meermaals zelfs. Dit was echter precies de bus waar ik op stond te wachten. Mr. Schumacher zelf zat waarschijnlijk in de bus die een half uur daarvoor had moeten komen en was zo snel dat ik hem niet eens heb opgemerkt. Het is superdruk. Istanbul is een gigantische metropool dus dat is niet bijzonder. Weet je wat wel bijzonder is? Altijd als je een betrouwbare informatiebron zoals een kiosk, straatverkoper, taxichauffeur of simpelweg een informatiebord nodig hebt, dit nergens te bekennen is. Toch zijn dit vrijwel de enige bronnen om er met zekerheid achter te komen wat je het beste kunt doen als het om de reizen in Istanbul gaat. De rest roept namelijk zomaar wat!
Turken geven niet graag toe dat ze iets niet weten. Dat is niet erg en zorgt regelmatig voor hilarische situaties. Kijk er dus niet raar van op als je aan iemand de weg vraagt en er plotseling twintig mensen om je heen staan die allemaal iets anders roepen. Het advies dat ik je kan geven: luister naar vooral geen een van hen en zoek een betrouwbare bron zoals hierboven beschreven. De eenentwintigste beschrijving blijkt negen van de tien keer de juiste te zijn! Wees gewaarschuwd en denk hier nog maar eens terug als je richting het Noord wordt gestuurd terwijl je eigenlijk naar het Westen had moeten gaan. Baal er dan ook vooral niet van als het plotseling keihard begint te stormen en je in een fladderende zomerjurkje door hagel en wind op zoek naar de juiste bus moet. Dat is namelijk hoe mijn avontuur verder ging en nee, dit overkomt me niet voor het eerst.
Een ezel stoot zich geen twee keer aan dezelfde steen, maar het mag duidelijk zijn dat wij slechts een mensenverstand hebben. Althans, ik blijkbaar wel. Ik vraag me inmiddels hardop af waarom alles in deze stad altijd zo extreem is. Toen ik vanmorgen de deur uitging was het vijfendertig graden en liep er zweet waar het normaal niet komen kan. Nu probeer ik met alle macht te voorkomen dat de wind mijn jurk niet wegwaait. Het zweet is vervangen door regen, heel veel regen. Dan hoop je toch dat het daarbij blijft, maar nadat het vijf minuten droog was werd ik getrakteerd op een hagelbui. Ik vraag me af of ik nu feitelijk naakt ben, aangezien mijn jurk compleet doorschijnt. Ondertussen probeer ik mezelf een baan tussen hordes mensen in de maken. De weg waar het openbaar vervoert stopt is twee kilometer lang. Dit betekent ook dat er twee kilometer lang mensen op een kluitje aan elkaar vastgeplakt staan.
Soms, als de stoep om onbekende reden is afgezet, staat deze rij mensen ook wel eens op de weg. Niet dat dit van toegevoegde waarde is om te weten hoor, maar ik vond het wel grappig om te vermelden. Je kunt je nu namelijk ook voorstellen dat het openbaar vervoer letterlijk midden op het weg stopt om mensen in en uit te laten. Het complete verkeer staat hierdoor voor kilometers lang vast en dat allemaal zonder aantoonbare reden. Ik ben inmiddels volledig doorweekt als ik er eindelijk achter kom dat ik de bus die ik moet hebben ineens alleen nog maar vanaf het busstation vertrekt. Net ben ik bijna overreden door Max Verstappen die niet zag dat het stoplicht rood was- of deze gewoon negeerde. Mijn jurkje vloog bijna achter hem aan en het scheelde een haar of ik stond nu in mijn blote billen. Plotseling zie ik mijn bus staan. Ik versnel mijn pas en wordt bijna vrolijk bij het idee aan een droge en zelfs warme bus.
Het is buiten nog steeds heel heet, maar ik weet dat de chauffeur de verwarming nog heter heeft staan. Normaal vind ik dit helemaal niet prettig, maar nu is het een fijn vooruitzicht. Mijn voeten doen pijn, ik voel koud aan en ik ben moe. Ik kijk er dus echt naar uit om even te kunnen zitten en een hopelijk ook een beetje op te drogen. Sommige mensen stoten zichzelf echter wel vier keer aan dezelfde steen. Natuurlijk kan ik niet zitten. Het is zo druk dat alle plaatsen al zijn vergeven voordat de bus überhaupt in zicht is, ook de staanplaatsen. Toch stappen er na mij nog een stuk op zestien mensen in. Als je een beetje schuift en propt, je tas en kind bij iemand anders op schoot zet en nog iets meer door schuifelt past iedereen er prima bij. We staan tegen en in elkaar en met mijn lengte sta ik daardoor ook meestal met mijn neus in iemands oksel gedrukt.
Dit klinkt misschien vreselijk, maar alles went. Vandaag vind ik het daarentegen ronduit vervelend. Iedereen heeft vandaag gezweet en is nu nat van de regen. Ik voel minstens twintig mensen tegen mijn halfnaakte lichaam aangedrukt, de tas van het meisje prikt onophoudelijk in mijn zij en ik voel de jongen achter mij ademen. Het heeft geen zin om er iets van te zeggen of om te vragen of ze misschien een beetje afstand kunnen houden. Al deze mensen voelen zich net zo ongemakkelijk als mij. Er is echter geen ruimte om te bewegen en dus doorgaan we deze ellende stilzwijgend. Als de buschauffeur eindelijk vol gas geeft springen er nog minimaal tien mensen in de bus. Ook dit hoort erbij als je gaat reizen in Istanbul met het openbaar vervoer. Van deze tien mensen er trouwens standaard minimaal een hoogzwanger. op hoge leeftijd of minder valide.
Dit betekent dat er een zitplaats vrij wordt gemaakt doordat iedereen in het betreffende vervoersmiddel in een keer dezelfde kant op beweegt. Je hoeft dus niets te doen, behalve mee te bewegen en misschien ook een hond, kind, tas of ander voorwerpen doorgeven. Over doorgeven gesproken: ook vervoersbewijzen gaan van achter naar voor en weer terug door de bus. Op deze manier kan iedereen netjes betalen. Dit is absoluut een van de fijne dingen aan reizen in Istanbul met het openbaar vervoer. Je kunt namelijk gewoon plaatsnemen en je vervoersbewijs aan degene voor je geven. Zo hoef je jezelf niet ook nog eens door de mensenmassa naar voren we manoeuvreren om te betalen. Je kunt dit trouwens ook met contact geld doen. Maar je niet druk over wisselgeld. Dat krijg je vanzelf ergens tijdens of aan het einde van de rit terug!
Als je achter in de bus bent is er trouwens wel een kans aanwezig dat je alle vervoersbewijzen moet verzamelen. En ben je voorin de bus? Dan is er de mogelijk dat je juist alle kaarten moet scannen voordat je ze weer teruggeeft. Ik weet dat het nog minimaal veertig minuten zal duren voordat ik weer enigszins ademruimte heb. Alles doet pijn, ik ben misselijk en het is minstens veertig graden. Het enige wat ik ruik is natte hond en oud zweet. Verzonken in gedachten begint er ineens een meisje te schreeuwen dat de buschauffeur moet stoppen. Midden op de weg trapt hij volop op zijn rem en begint hij te schreeuwen: “doorlopen graag, doorlopen naar achteren alsjeblieft, dames en heren doorlopen, DOORLOPEN, DOORLOPEN’. Het maakt hem helemaal niets uit dat er geen ruimte is om door te lopen en ook niet dat niemand beweegt. Hij blijft schreeuwen.
Toch stappen er nog minimaal tien mensen in de bus en pas als de elfde ook binnen is en de deuren niet meer dichtgaan, rijden we verder. Begrijp je wat er is gebeurd? De buschauffeur reed zonder pardoes voorbij de bushalte waarop een meisje schreeuwde dat hij moest stoppen. Ondertussen kwam er een stoet mensen aangerend waarvan enkele zich ook nog in de overvolle bus hebben weten te murwen. Met de deuren open en vol gas rijden we verder. Terwijl ik probeer te berekenen hoelang deze ellende nog gaat duren worden staat er plotseling, werkelijk vanuit het niets, een ouder echtpaar tussen ons in. Er wordt met man en macht gewerkt om twee zitplaatsen vrij te maken en het koppel hier veilig naar toe te leiden.
Vergeet niet dat we met Lewis Hamilton reizen in Istanbul, we ondertussen ook vervoersbewijzen doorgeven en de voordeuren nog steeds openstaan. Er is niemand die dood wilt en we willen ook allemaal ons vervoersbewijs terug. Stel je voor dat iemand die nu laat vallen. Als het echtpaar zit en we bij de volgende halte komt stopt de buschauffeur netjes. Dat komt omdat er hier altijd meer mensen uit dan in gaan. Ook een vrouw en haar kind willen eruit, maar helaas halen ze het niet op tijd. Lewis Hamilton heeft het gas ingedrukt, klaar om verder te scheuren. Alle passagiers roepen in koor dat hij moet stoppen. Midden op de weg drukt hij op de rem waardoor wij met z’n allen als een golf naar voren vallen. Minimaal twintig auto’s achter ons beginnen te toeteren.
De vrouw en het kind stappen uit. Wij staan stil. Het duurt even voordat er iemand achter in de bus zo slim is om te schreeuwen dat we verder kunnen. Als we verder rijden worden de kaarten weer van voor naar achteren doorgegeven. Iedereen neemt zijn of haar eigen kaartje terug. Bij de volgende halte lijkt alles goed te gaan. Toch roept er weer iemand dat we moeten stoppen als we net zijn weggereden. Weer staan we midden op de weg stil. Iemand is zijn tas vergeten. Alle passagiers kijken in een beweging van links naar rechts om de desbetreffende jongen te zoeken. Een meisje roept dat ze hem ziet en wijst in zijn richting. Onze blikken volgen. Een man springt uit de bus en rent de jongen achterna op zijn tas terug te geven. Op zijn gemak wandelt hij terug.
Als hij weer in de bus stapt rijden we verder, net als de auto’s die al die tijd achter ons stilstonden. Dit soort dingen gebeuren vrijwel altijd als je met het openbaar vervoer gaat reizen in Istanbul, maar vandaag was volgens mij een nieuw record. De rest van de weg verloopt gelukkig redelijk rustig. De zon is weer gaan schijnen en ik heb zelfs een zitplaats gevonden. Als mijn halte inzicht komt vraag ik me af of ik al moet opstaan om me naar de deur te begeven. Gelukkig kan ik de jongen naast me volgen. Als ik buiten sta prikt de frisse lucht in mijn longen en ben ik blij dat ik nog leef. Het lijkt misschien chaotisch en gevaarlijk om met het openbaar vervoer in Istanbul te reizen, maar eigenlijk is dat het helemaal niet. Je moet hoogstens een beetje oppassen dat je niet omvalt omdat de chauffeur denkt dat hij een Ferrari bestuurd.
Oké, de kans dat je kunt zitten is minimaal en je staat waarschijnlijk ook tegen twintig vreemde mensen aangedrukt. Toch vind ik het reizen in Istanbul een aangename ervaring. Bovenstaande is waargebeurd, maar redelijk uit verband gerukt om als dagelijks voorbeeld te gebruiken. Wel staan er altijd mensen op om zitplaatsen vrij te maken voor minder validen, wordt er regelmatig midden op de weg gestopt en zijn vrijwel alle vervoersmiddelen redelijk tot overvol. Ook hoef je jezelf meestal geen zorgen te maken over je vervoersbewijs. Sterker nog: je kunt prima contact geld geven aan iemand en vragen of diegene zijn of haar kaartje voor jou scant. Houdt er rekening mee dat zwartrijden eerder uitzondering dan de norm is. Probeer dit dus ook niet zomaar te doen omdat het zo eenvoudig lijkt. In Istanbul is het redelijk normaal om elkaar op gedrag aan te spreken. We moeten wel rekening met elkaar houden in deze chaos als we willen kunnen functioneren. Er wordt daarom nauwelijks in het openbaar gesproken en ook volume staat op standje normaal. Ook diefstal, vandalisme en andere vervelende situaties komen weinig voor.
2 Comments
[…] openbaar vervoer in Istanbul, daar valt veel over te zeggen. We hebben hier alles wat je maar kunt bedenken; de metro, de […]
[…] door te lopen. Ik heb dit mechanisme overgehouden aan het drukke verkeer in Istanbul. Maar ook met het openbaar vervoer heb ik nog regelmatig problemen. Het rijdt niet alleen precies op tijd, je moet ook uitchecken! […]